Cơ hội định hình lại vai trò quốc gia

Trong bối cảnh toàn cầu chuyển dịch mạnh mẽ sang mô hình phát triển bền vững, Việt Nam đã đưa ra một cam kết mạnh mẽ tại COP26 - đạt mức phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050. Cam kết này là động lực, cũng là sức ép buộc mọi lĩnh vực kinh tế - đặc biệt là ngành năng lượng - phải thay đổi để thích ứng.

Petrovietnam chuyển mình từ dầu khí truyền thống đến năng lượng xanh (Ảnh: PVN).

Chuyển dịch năng lượng ở Việt Nam không còn là một xu hướng mà đã trở thành chiến lược quốc gia. Hàng loạt chính sách, quy hoạch lớn đã được ban hành trong thời gian qua như: Quy hoạch tổng thể về năng lượng quốc gia, Chiến lược phát triển hydrogen, Chiến lược phát triển năng lượng quốc gia và Quy hoạch điện VIII điều chỉnh, với điểm nhấn là việc đẩy mạnh các nguồn năng lượng tái tạo và phát thải thấp.

Mục tiêu là đến năm 2050, năng lượng tái tạo sẽ chiếm 80-85% tổng cung năng lượng sơ cấp, điện từ năng lượng tái tạo đạt 74-75% và sản lượng hydrogen sạch có thể lên tới 10-20 triệu tấn/năm. Trong bức tranh đó, Petrovietnam không chỉ là nhà sản xuất dầu khí truyền thống mà còn được kỳ vọng sẽ là tập đoàn công nghiệp - năng lượng tích hợp, nắm vai trò hạt nhân trong chuỗi cung ứng năng lượng quốc gia.

Trước những yêu cầu lớn của quốc gia, Petrovietnam đã nhận diện một loạt cơ hội và thách thức lớn đang mở ra cho tập đoàn trong tiến trình chuyển dịch năng lượng tại Diễn đàn dầu khí - năng lượng thường niên 2025 vừa qua.

Cơ hội đến từ thị trường trong nước tăng trưởng mạnh mẽ. Với GDP dự báo tăng trưởng trên 8%/năm vào năm 2025 và duy trì mức cao trong nhiều thập kỷ tới, nhu cầu về điện năng, nhiên liệu cho công nghiệp, giao thông, đô thị hóa tiếp tục tăng. Đây là nền tảng để Petrovietnam mở rộng đầu tư không chỉ vào dầu khí truyền thống mà còn cả điện khí, hydrogen, điện gió ngoài khơi và các giải pháp năng lượng xanh.

Những mục tiêu của chuyển dịch năng lượng mở ra cho Petrovietnam cơ hội mở rộng danh mục đầu tư sang năng lượng carbon thấp. Với nền tảng là tập đoàn có kinh nghiệm triển khai các dự án biển, vận hành công trình quy mô lớn và tiềm lực tài chính dồi dào (tổng tài sản hợp nhất hơn 1 triệu tỷ đồng), Petrovietnam có lợi thế rõ rệt trong việc dẫn dắt các lĩnh vực mới như điện gió ngoài khơi, điện khí LNG, sản xuất, kinh doanh hydrogen/amonia xanh và công nghệ thu giữ, sử dụng và lưu trữ carbon (CCS/CCUS).

Các cơ hội và thách thức của Petrovietnam trước yêu cầu chuyển dịch năng lượng quốc gia được nhận diện tại Diễn đàn Dầu khí - Năng lượng thường niên 2025 (Ảnh: PVN).

Đây cũng là thời điểm ngành năng lượng nhận được nhiều sự ủng hộ và định hướng chiến lược từ Chính phủ. Việc Chính phủ liên tục ban hành các nghị quyết, kết luận, chiến lược và quy hoạch cho ngành năng lượng và dầu khí là một sự bảo chứng quan trọng. Đây là kim chỉ nam, là hành lang pháp lý và là nguồn động lực to lớn để Petrovietnam mạnh dạn đầu tư, tiên phong trong các lĩnh vực mới, thực hiện các nhiệm vụ chiến lược mà Đảng và Nhà nước giao phó.

Ngoài ra, Petrovietnam cũng nhìn thấy cơ hội từ chuyển đổi số và công nghiệp 4.0. Việc ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI), dữ liệu lớn, nền tảng số sẽ giúp Tập đoàn tối ưu hóa sản xuất, nâng cao hiệu quả quản trị và khả năng kiểm soát phát thải, là điều kiện tiên quyết cho các doanh nghiệp năng lượng trong tương lai.

Đối mặt với thách thức: Áp lực tái cấu trúc toàn diện

Tuy nhiên, song song với cơ hội, Petrovietnam cũng đang đối mặt với những thách thức mang tính sống còn. Nguy cơ trước mắt là sự suy giảm vai trò của dầu khí truyền thống. Sản lượng khai thác giảm tự nhiên 10-15% mỗi năm, trong khi chi phí thăm dò ngày càng cao, buộc Petrovietnam phải tìm kiếm động lực tăng trưởng mới. Bên cạnh đó, các cam kết khí hậu và xu thế thị trường đang thu hẹp dư địa phát triển của dầu khí.

Cùng với đó, nguy cơ “tài sản bị mắc kẹt” trong bối cảnh thế giới dần loại bỏ nhiên liệu hóa thạch, các tài sản đầu tư dầu khí có thể trở thành gánh nặng nếu không được tính toán lại. Rủi ro tài chính này đòi hỏi Petrovietnam phải nhanh chóng tái cơ cấu danh mục đầu tư.

Tập đoàn cũng phải đối mặt với áp lực phát thải ngày càng lớn. Việc kiểm soát khí CO₂ và methane trên toàn chuỗi giá trị, từ khai thác, vận chuyển đến chế biến và phát điện đòi hỏi đầu tư mạnh vào công nghệ sạch, tiết kiệm năng lượng và các giải pháp thu hồi carbon. Những yêu cầu này đặt ra nhu cầu vốn đầu tư khổng lồ. Các dự án điện gió ngoài khơi, hydrogen, amonia xanh hay điện hạt nhân đều có chi phí đầu tư rất lớn, thời gian thu hồi vốn dài và rủi ro cao, gây áp lực không nhỏ về tài chính.

Tương tự các tập đoàn năng lượng khác của quốc gia, việc khung pháp lý chưa theo kịp biến động thị trường cũng là thách thức với Petrovietnam. Dù các lĩnh vực như CCS, LNG, hydrogen được xác định là trụ cột, nhưng vẫn thiếu quy định rõ ràng về đầu tư, đấu nối, định giá, cấp phép, khiến quá trình triển khai gặp nhiều ách tắc, làm chậm quá trình chuyển đổi danh mục đầu tư của tập đoàn.

Quá trình chuyển đổi không thể thành công nếu nội tại doanh nghiệp không chuyển động. Do vậy, Petrovietnam cần một quá trình tái cấu trúc về mô hình tổ chức, cơ chế quản trị, hệ thống nhân sự, quản lý rủi ro và văn hóa doanh nghiệp.

Petrovietnam định hướng đến năm 2050 sẽ cung cấp trên 30% tổng nhu cầu năng lượng quốc gia, trong đó trên 50% là năng lượng phát thải thấp (Ảnh: PVN).

Chuyển dịch thành tập đoàn công nghiệp - năng lượng xanh

Trước bối cảnh trên, để không bị mất thị phần chiến lược và thể hiện năng lực cạnh tranh, Petrovietnam đã xây dựng chiến lược chuyển dịch năng lượng toàn diện, với mục tiêu giữ vững vị trí số 1 trong nước, lọt top 10 tập đoàn công nghiệp - năng lượng khu vực vào năm 2030 và có mặt trong danh sách Fortune Global 500 đến năm 2050.