Công ty cổ phần Báo cáo đánh giá Việt Nam (Vietnam Report) vừa công bố Bảng xếp hạng ALPHA30 - Top 30 Tập đoàn Đầu tư Chiến lược Việt Nam năm 2025. Những doanh nghiệp này được đánh giá dựa trên một tổ hợp toàn diện các năng lực cốt lõi gồm hiệu quả phân bổ vốn, quản trị bền vững, sức bật trước biến động và khả năng kiến tạo hệ sinh thái.

Định hình mô hình tăng trưởng mới

Nghiên cứu cho thấy các doanh nghiệp trong danh sách đại diện cho lực lượng tiên phong, không chỉ dẫn đầu về quy mô mà còn có vai trò định hình mô hình tăng trưởng mới, thúc đẩy quá trình nâng cấp chất lượng quản trị, tạo giá trị bền vững cho nền kinh tế Việt Nam.

Về quy mô, nhóm các công ty này sở hữu tổng tài sản gần 2,43 triệu tỷ đồng, sử dụng gần 540.000 lao động, tạo ra tổng doanh thu hơn 1,1 triệu tỷ đồng, tương đương khoảng 9,5% GDP danh nghĩa Việt Nam năm 2024.

Đặc biệt, quy mô tổng tài sản trung bình của mỗi tập đoàn đạt khoảng 81.022 tỷ đồng tài sản, gấp 3,6 lần quy mô trung bình của nhóm doanh nghiệp tiệm cận Các tập đoàn nằm trong danh sách này là những tên tuổi quen thuộc như Sovico Group, Viettel, Masan, Vingroup,…

Về hiệu quả tài chính, mặc dù tốc độ tăng trưởng doanh thu kép (CAGR) giai đoạn 2020-2024 ở mức 11,6%, thấp hơn so với tăng trưởng GDP danh nghĩa là 16,3%.

Tuy nhiên đơn vị nghiên cứu đánh giá điều này ẩn chứa câu chuyện sâu sắc hơn về sự trưởng thành và các cuộc tái cấu trúc quyết liệt. Nhiều tập đoàn đã chủ động thoái vốn khỏi các mảng kinh doanh có quy mô lớn nhưng biên lợi nhuận thấp để tập trung vào những lĩnh vực có chất lượng tăng trưởng cao hơn trong tương lai.

ROE trung bình 3 năm gần nhất của nhóm này đạt 9,5%, cao hơn đáng kể so với 5,5% của nhóm tiệm cận, cho thấy năng lực tối ưu hóa vốn chủ sở hữu hiệu quả. Dù ROA trung bình 3 năm gần nhất của nhóm ở mức 4,7%, thấp hơn so với mức 4,8% của nhóm tiệm cận nhưng phản ánh đặc thù đầu tư dài hạn, quy mô lớn và hướng đến các dự án có ý nghĩa chiến lược.

Phân tích định tính cho thấy sự khác biệt cốt lõi giữa nhóm 30 tập đoàn này và nhóm doanh nghiệp tiệm cận không nằm ở tầm nhìn mà ở năng lực thực thi. Các tập đoàn trong danh sách thể hiện rõ nét ở khả năng biến tầm nhìn thành kết quả, với khoảng cách lớn nhất ở các chỉ số hiệu quả M&A, Đầu tư và Đổi mới sáng tạo.

Nền tảng cho năng lực thực thi vượt trội này đến từ chất lượng quản trị, khi điểm số về quản trị và minh bạch của nhóm này cao hơn đáng kể.

Thủ tướng Chính phủ làm việc với các doanh nghiệp tư nhân lớn tại Việt Nam (Ảnh: VGP).

Chuyển đổi số, ESG trở thành tiêu chuẩn đầu tư mới

Trong kỷ nguyên đầu tư hiện đại, thước đo giá trị của một tập đoàn chiến lược đã vượt xa các chỉ số tài chính thuần túy. Chuyển đổi số, ESG (Môi trường - Xã hội - Quản trị) và Đổi mới sáng tạo được xem là những tiêu chí đánh giá mới. 

Đây không còn là những khái niệm xa lạ hay mang tính hình thức, mà đã trở thành một bộ khung đánh giá bắt buộc, là tấm vé thông hành để các tập đoàn tham gia vào cuộc chơi toàn cầu.

Khảo sát cho thấy các tập đoàn hàng đầu Việt Nam đã sử dụng chuyển đổi số để tối ưu hóa vận hành, thấu hiểu khách hàng sâu sắc và tạo ra sức mạnh cộng hưởng. Ví dụ như Masan đang xây dựng hệ sinh thái "Point of Life" dựa trên nền tảng dữ liệu từ chương trình hội viên WIN. Sovico đầu tư vào trung tâm Trí tuệ nhân tạo (AI) để tích hợp dữ liệu từ các mảng hàng không, ngân hàng và bất động sản.

Ngày nay, các định chế tài chính và quỹ đầu tư hàng đầu thế giới như IFC, Standard Chartered hay các quỹ đầu tư tư nhân lớn đều có những yêu cầu khắt khe về ESG. Một doanh nghiệp có chỉ số ESG thấp không chỉ đối mặt với rủi ro về pháp lý và danh tiếng, mà còn có nguy cơ bị loại khỏi tầm ngắm của những dòng vốn khổng lồ này.

Đây chính là lý do tại sao các tập đoàn như T&T Group hợp tác với Standard Chartered để huy động hàng tỷ USD cho tài chính xanh. Một trường hợp khác là Sovico nhận được vốn đầu tư từ IFC cho HDBank.

Bên cạnh đó, các tập đoàn trong nhóm này hiểu rằng đầu tư vào ESG là một khoản đầu tư chiến lược để đảm bảo giấy phép xã hội và quan trọng hơn là để duy trì khả năng tiếp cận nguồn vốn quốc tế với chi phí hợp lý.

Bậc thầy về truyền thông

Về hoạt động truyền thông của các tập đoàn như Vingroup, Sovico,… cũng cho thấy sự trưởng thành vượt bậc, phản ánh rõ nét đẳng cấp của những doanh nghiệp đầu tư chiến lược hàng đầu.