Đề xuất tăng gấp đôi lương cho cán bộ công nghệ thông tin (CNTT) của Phó Thủ tướng Hồ Đức Phớc là bước khởi đầu quan trọng để thực thi các định hướng lớn của Nghị quyết 57-NQ/TW năm 2024 về đột phá phát triển khoa học, công nghệ (KHCN), đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia; Nghị quyết 68-NQ/TW về phát triển kinh tế tư nhân; hệ thống luật về KHCN, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số. Muốn chính quyền địa phương hai cấp vận hành hiệu quả, cần đột phá thể chế về thu nhập, lương thưởng cho đội ngũ cán bộ KHCN từ trung ương đến địa phương.

Không có chế độ đãi ngộ đặc thù, rất khó giữ được cán bộ giỏi

Tại phiên họp của Ủy ban Thường vụ Quốc hội sáng 10/7 vừa qua, Phó Thủ tướng Hồ Đức Phớc đã nêu một đề xuất rất đáng chú ý: cần tăng gấp đôi lương cho cán bộ công nghệ thông tin trong các cơ quan nhà nước, ít nhất tương đương cơ chế thu hút theo Nghị định 140. Theo ông, nếu không có chế độ đãi ngộ đặc thù, rất khó giữ được cán bộ giỏi, nhất là trong bối cảnh xây dựng chính quyền số, chuyển đổi số và chính quyền địa phương hai cấp.

Tuyên bố này hoàn toàn phù hợp với tinh thần cải cách trong Nghị quyết 57/NQ-TW (về phát triển khoa học- công nghệ và đổi mới sáng tạo đến năm 2030) và Nghị quyết 68/NQ-CP (về phát triển doanh nghiệp khoa học- công nghệ, đổi mới sáng tạo). Đồng thời, nó cũng đặt ra yêu cầu cấp thiết: phải cụ thể hóa các nội dung của Luật Khoa học và Công nghệ, Luật Đổi mới sáng tạo, Luật Công nghiệp, Luật Chuyển đổi số bằng chính sách lương, thu nhập đủ mạnh để giữ chân người tài trong khu vực công.

Sự thiếu hụt nhân lực chất lượng cao trong lĩnh vực khoa học - công nghệ, đặc biệt là công nghệ thông tin, không còn là nguy cơ tiềm tàng mà đã thành thực trạng rõ rệt. Lương công chức trong lĩnh vực CNTT ở cấp xã - tỉnh hiện chỉ dao động từ 5 - 7 triệu đồng/tháng, trong khi mức thu nhập khởi điểm ở khu vực doanh nghiệp tư nhân hoặc FDI là 20 - 30 triệu đồng/tháng.

Không ai có thể cống hiến lâu dài nếu thu nhập không đủ sống và càng không thể đòi hỏi đổi mới sáng tạo từ những người cảm thấy mình bị bỏ lại phía sau. Điều đáng lo hơn, như Phó Thủ tướng Phớc chỉ ra, nhiều cán bộ CNTT giỏi trong các cơ quan nhà nước đã âm thầm chuyển sang doanh nghiệp, một dạng “chảy máu chất xám nội địa”, âm thầm nhưng khó đảo ngược.

Trong khi đó, các yêu cầu về vận hành hệ thống chính quyền số, số hóa dữ liệu dân cư, xây dựng nền tảng chia sẻ dữ liệu cấp tỉnh, điều hành đô thị thông minh… lại đòi hỏi đội ngũ kỹ sư CNTT chuyên nghiệp, có kỹ năng và am hiểu cả công nghệ lẫn thể chế. Nếu không giữ được họ trong hệ thống công vụ, mọi nỗ lực về chuyển đổi số sẽ trở thành hình thức.

Việc tổ chức lại bộ máy hành chính theo mô hình chính quyền địa phương hai cấp (tỉnh - xã) nhằm tinh gọn biên chế, tăng hiệu quả phục vụ người dân và doanh nghiệp. Tuy nhiên, điều này cũng khiến cho cấp xã, nơi đang cần nhiều nhất đội ngũ cán bộ CNTT, bị thu hẹp biên chế, dẫn tới gánh nặng dồn lên vai ít người với thu nhập không tương xứng.

Chính quyền điện tử, chính quyền số, đô thị thông minh hay chính phủ dữ liệu: tất cả đều không thể vận hành nếu thiếu nhân lực khoa học công nghệ đủ trình độ, tâm huyết và có thu nhập bảo đảm cuộc sống. Thực tế, cán bộ CNTT cấp xã hiện nay vừa vận hành hệ thống phần mềm hành chính, vừa hỗ trợ kỹ thuật cho người dân, vừa kiêm nhiệm các nhiệm vụ khác như quản lý dữ liệu dân cư, hỗ trợ tuyển sinh, tiêm chủng, dịch vụ công…

Nếu không có chính sách đặc thù về lương và thu nhập, họ sẽ tiếp tục rút lui, âm thầm nhưng tất yếu. Đó là mất mát không chỉ về nhân lực mà cả niềm tin vào chính sách thu hút người tài.

Đã có "kim chỉ nam" áp dụng cơ chế khuyến khích cán bộ khoa học công nghệ